Romanche (Rumantsch Grischun)
Titul: Il Kit da Conservas: tranter la realitad da guerra e la santa ignoranza
da João Carlos Quelhas
I vegn discurrì bler questa perioda davart ils uschè-numnads “kits da sopravivenza”. Las raits socialas explodan, ils videos sa multiplitgeschan, experts improvhisads vegnan ora sco bulieus e schizunt intgins politichers, sco il president franzos Emmanuel Macron, fan admoniziuns: “preparai vus”. Ma preparar per tge?
La vardad è che quests kits n’èn nagina novaziun. Els han adina existì – en differentas furmas e contexts – dapi ch’il mund exista. Adina èn existidas guerras, catastrofas natiralas, l’imprevisibel. Ed en quests temps, ils umans sa preparavan sco ch’els pudevan. Miu tat, il sergent Quelhas, ha fatg la guerra mundiala dal 1914, e gia lura sa discurriva bler davart tge che mintgin duai prender cun sai. Il kit da lura era forsa in auter, ma la logica era la medema: resistar, tegnair ora, surviver.
En Svizra, per exempel, è normal da chattar bunkers. En las muntognas u integrads en bajetgs moderns, blers edifizis han in. Ma quels n’èn betg equipads cun mangiativas. Mintga burgais è responsabel per ses agen provediment. Ed alura vegn la realitad dira: sche gia ozendi, en temps da “pasch”, bleras famiglias han difficultads da cumprar nutriment mintgadi, co duain ellas avair in kit extra cun conservas, che po eventualmain mai vegnir duvrà ed ir en mal?
Essend sincer: sch’arriva la fom, ella vegn per tuts. Sch’i vegn guerra, ella vegn per tuts. Sco il sulegl e la glina. Els na tschernan betg tranter ritgs e paupers. Els glischan per tuts. Nus murin tuts medem. Per tge è alura tut questa propaganda? Moda sociala? In product da massa manipulà? Ignoranza collectiva?
Durant la pandemia Covid, nus avain vis persunas currer en ils supermartgads e cumprar tut la pischada da tualetta. Quai! E betg nutriment... Crititgà hai jau adina. Perquai che senza nutriment na survivain nus betg. Il giavisch egoistic ha vidà ils banchs. Uss vesain nus puspè la medema tendenza: mintgin per sai.
Il fatg è: in kit per in'emna, duas, in mais... na basti betg per ina guerra lunga. Sche la guerra dura dus, trais, tschintg onns? Tge serva il kit? Murin nus suenter. La tema crea in confort temporar. La santa ignoranza guida decisiuns senza logica.
En chasa, jau hai ina frestgera ed ina cuschina cun frigo. Nus cumprain adina dapli e plain. Ma ils products pli vegls restan enavos. Quels daventain pérmids. Sch'ins sa prepara mal, ins preparescha be rument.
Il mund daventa curius. L’uman daventa egoistic. Mintgin pensa a sai sulet. Ma sche catastrofa arriva: salvain nus tuts ensemen u murin nus ensemen. La guerra, la pasch, la speranza ston vegnir spartidas. Ma nus pensain anc sco inslas, e betg sco in continent.
Tema è natirala. Ma sch’ella daventa isteria, perdan nus la clerezza. E sche la clerezza va, va tut.
João Carlos Quelhas
Revista Repórter X Editora Schweiz
Revista Repórter X Editora Schweiz Oficial
Sem comentários:
Enviar um comentário